10 Nisan 2017 Pazartesi

Oyunumun Sonucu






Nüfüs ve Yerleşmeyle İlgili Bilgilenelim :)


NÜFuS VE YERLEŞME

 Dünyada;
 En sık nüfuslu yerler;Güneydoğu Asya,Avrupa ve
Kuzey Amerikanın doğusudur.
 En seyrek nüfuslu yerler.
 Kutup bölgeleri,çöller,yüksek dağlar ve Ekvatoral bölgelerin alçak yerleridir.(Amazon ve Kango boyları)
 Dünyada;
 En fazla nüfus artışı Afrika,Güney Amerika ve Güney Asya’dadır.
 En az nüfus artışı Avrupa’dadır.
 Türkiye’de;
 En sık nüfuslu bölüm,Çatalca-Kocaeli bölümüdür.
 En seyrek nüfuslu bölüm,Hakkari bölümüdür.
 En hızlı nüfusu artan il,İstanbul’dur.(sürekli göç sebebi ile)
 Türkiye’de;
 En çok göç alan il,İstanbul’dur.
 En çok göç veren iller,Artvin ve Rize’dir.
 Gelişmiş bir ülke ile geri kalmış bir ülke karşılaştırıldığında; Gelişmiş ülkelerde;
 Orta yaş nüfus en azdır.
 Genç nüfus en azdır.
 Ortalama yaşam süresi en uzundur.
 Doğurganlık en azdır.
 Sanayi gelirleri en fazladır.
 Tarım gelirleri en azdır.
 Okur-Yazar oranı en fazladır.
 Sağlık hizmetleri en fazladır.
 Milli gelir en fazladır.
 Sanayi ürünleri ihracatı en fazladır.
 Tarım ürünleri ihracatı en azdır.
 Sanayi ürünleri ithalatı en azdır.
 Tarım ürünleri ithalatı en fazladır.
 Kent nüfusu en azdır.
 Kır nüfusu en azdır.
 Nüfus artışı en azdır.
 Üretim en fazladır.
 İç göç en azdır.
 Dışarıdan gelen işçi en çoktur.
 Tarımın iklime bağımlılığı en azdır.
 İklimin nüfus dağılışına etkisi en azdır.
 Modern tarım metodu en fazladır.
 Bağımlı nüfus en azdır.
 Alt yapı sorunu en azdır.
 Bebek ölümü en azdır.
 Dünyada;
 En fazla nüfuslanmış kıta Asya,en az nüfuslanmış kıta Avustralya’dır.
 Türkiye’de;
 En fazla göç veren bölge Karadeniz’dir.
 En az göç veren bölge Marmara’dır.
 En fazla nüfuslanmış bölge Marmara’dır.
 En az nüfuslanmış bölge Güneydoğu Anadolu’dur.

Dünyanın Şekli ve Hareketleri

DÜNYA’NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ

 Dünyanın geoid olmasının en önemli sonuçları:Ekvator yarıçapının kutuplar yarıçapından fazla olması,yer çekiminin en az Ekvator’da,en fazla kutuplarda olmasıdır.
 Dünyanın yuvarlak olmasının en önemli sonuçları;
a-)Güneş ışınlarının düşme açısı;
 En büyük Ekvator’da
 En küçük kutuplarda olması
b-)Dünyanın dönüş hızının;
 En fazla Ekvatorda
 En az kutuplarda olmasıdır.
c-)İki meridyen arası uzaklığın;
 En fazla Ekvator’da,
 En az kutuplarda olmasıdır.
 Eksen eğikliğinin en önemli sonucu mevsimlerin oluşmasıdır.
 Eksen eğikliğinin en önemli sonucu mevsimlerin oluşturması ve dönencelerin sınırını belirlemesidir.
 Dünyanın yıllık hareketi sırasında Güneş’e;
 En uzak olduğu an günötedir. (4 Temmuz)
 En yakın olduğu an gün beridir.(3 Ocak)
 Dünyanın yörüngesinin elips olmasının en önemli sonucu mevsim sürelerinin farklı olmasıdır.
 21 Mart ve 23 Eylül de Ekvator ‘da;
 Gölge boyu ne kısa,
 Isınma en fazla,aydınlatılan alan en dar,
 Işınların yere değme açısı en büyük,
 Işınların atmosferde tutulması en az,
 Işınların atmosferde aldığı yol en kısa,
 Işınların geri yansıması en azdır,
 21 Haziranda Kuzey yarımkürede;
 En uzun Gündüz,
 En kısa Gece,
 En kısa gölge,
 En Yüksek sıcaklıklar yaşanır.
 21 Aralık’ta;Güney yarım kürede;
 En uzun Gündüz,
 En kısa gece,
 En kısa Gölge,
 En yüksek sıcaklıklar yaşanır.

*Dünyanın şeklinden, günlük ve yıllık hareketinden hiçbir zaman etkilenmeyen özellik: Eksen eğikliğidir.
 
Kaynak: http://ekremates.blogcu.com/cografyada-konulara-gore-en-gerekli-bilgiler/10040751



Dünyanın Şekli ve Sonuçları


  Dünyamızın Ekvatorda şişkin, Kutuplarda basık olan kendine has şekline GEOİD denir.  Bu durumun nedeni soğumadan önce kendi ekseni etrafında  dönmesi sonucu oluşan merkez kaç kuvvetidir. Kutuplara doğru gidildikçe yerçekiminin artması ile Ekvator yarıçapı ile kutuplar yarıçapının birbirine eşit olmaması yerin şeklinin geoid olmasının bir kanıtıdır.
DÜNYANIN BOYUTLARI  
                       Ekvator çevresi: 40.076 km
                       Kutuplar çevresi: 40.009 km
                       Ekvator yarıçapı: 6378 km
                       Kutuplar yarıçapı: 6357 km
                      Karalar yüzölçümü:149 milyon km2(%29)
                      Denizler yüzölçümü: 361 milyon km2(%71)
                      Kuzey yarımkürede karaların %39 denizler %61 Güney yarımkürede ise karalar %19 denizler ise %81'dir.
 DÜNYANIN ŞEKLİNİN SONUÇLARI
1.      Ekvator yarıçapının kutuplar yarıçapından fazla olması
2.      Ekvatorun uzunluğu diğer meridyenlerle karşılaştırılınca daha uzun olması
3.      Güneş ışınlarının geliş açısına bağlı olarak ısınma ekvatordan kutuplara doğru azalır.
4.      İki meridyen arası uzaklık ekvatordan kutuplara doğru azalır.
5.      Dünyanın bir tarafının aydınlık iken diğer tarafının karanlık olması
6.      Dünyanın dönüş hızının ekvatordan kutuplara doğru azalması
7.      Kutup yıldızının görünme açısı enlemlere göre değişim göstermesi
8.      Dünya küre olduğundan dolayı güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları değişir.
9.      Dünya küre şeklinde olduğu için gölgesi daire biçimindedir
10.    Paralel dairelerinin boylarının kutuplara doğru azalması
11.    Ekvator ve kutuplarda termik kökenli basınç merkezlerinin oluşması
12.     Tan vakti ve gurup vaktinin ekvatordan kutuplara doğru uzaması.


Basınç ve Özellikleri

BASINÇ VE ÖZELLİKLERİ 

Basınç Çeşitleri ve Özellikleri

Atmosfer çeşitli gazların karışımıdır. Yer çekiminin etkisinde olduğu için her cisim gibi gazlarında bir ağırlığı vardır. Bu ağırlık yer ve cisimler üzerinde ağırlık olarak kendini gösterir. Buna atmosfer basıncı ya da hava basıncı denir. Bu basıncın değerleri çok büyüktür. Atmosferin yeryüzünde yaptığı basınç her yerde aynı değildir.

 Atmosfer basıncını etkileyen faktörler şunlardır:

1. Yükseklik: Yükseklik arttıkça basınç azalır. Yükseldikçe hava moleküllerinin seyrekleşmesi birim alana uygulanan basıncında azalması anlamına gelmektedir.
2. Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça basınç azalır. Sıcaklığın artması havanın seyrekleşerek yükselmesine neden olur böylece yüzeydeki basınç azalır. Kutuplarda ve soğuk bölgelerde (karalarda kış mevsiminde) soğuyan hava ağırlaşarak yere yığılır bu da basıncın artmasına neden olur.
3. Yerçekimi: Yerçekimi arttıkça basınç artar. Yerçekiminin en fazla olduğu kutuplarda basınç fazla, ekvatorsa ise azdır. Bu şekilde olmasının tek nedeni yerçekimi değildir. Yukarıda da söylendiği gibi bunda sıcaklığında etkisi oldukça fazladır.
4.Dinamik Etkenler: Hava kütlesinin alçalarak yığılması ya da yükselerek seyrekleşmesi sonucunda oluşur. Alçalarak yığılması yığılma bölgesinde ağırlığın artmasına yani basıncın artmasına neden olurken, yükselerek seyrekleşmesi ağırlığın azalmasına yani basıncın azalmasına neden olur.

Basınç Merkezlerinin Özellikleri:

1) Alçak Basınç: 1013 milibardan daha az olan basınçlara alçak basınç denir. İki yönlü hareketi vardır.
a) Dikey Yönlü Hava Hareketi: Alçak basınç alanının merkezinde hava hareketi yükselici bir özellik gösterir.
ab02
b) Yatay Yönlü Hava Hareketi: Alçak basınç alanlarındaki yatay yönlü hava hareketi çevreden merkeze doğrudur. Ancak bir doğru boyunca ilerlemez. Dünyanın dönmesi nedeniyle sapmalar olur. Kuzey yarım kürede esme yönünün sağına, Güney yarım kürede ise esme yönünün soluna sapar. Daha kolay bir ayrım ise KYK’de “S”, GYK’de ise ‘Ters S’ oluşturur.
ab
2) Yüksek Basınç: 1013 milibardan daha fazla olan basınçlara yüksek basınç denir. İki yönlü hareketi vardır.
a) Dikey Yönlü Hava Hareketi: Yüksek basınç alanlarının merkezinde hava hareketi alçalıcı bir özellik gösterir.
yb
b) Yatay Yönlü Hava Hareketi: Yüksek basınç alanlarındaki yatay yönlü hava hareketi, merkezden çevreye doğrudur.
yb2

OLUŞUMLARINA GÖRE BASINÇ TÜRLERİ

 A) TERMİK BASINÇLAR: 

Termik basınçlar havanın soğuması yada ısınmasıyla oluşan basınçlardır. Hava soğuduğu zaman yoğunluğu artar. Yoğunlaşan hava yerçekiminin de etkisiyle ağırlaşıp aşağıya doğru çöker. Bu ağır hava akımları böylece yeryüzüne daha fazla basınç yapar. Bunun sonucunda yeryüzüne yakın hava katlarında Termik Yüksek Basınç alanı oluşur. Hava ısındığı zaman ise genleşerek hafifler ve yükselir. Bunun sonucunda yere uyguladığı basınç azalır. Böylece Termik Alçak Basınç alanı oluşur. Dünya üzerinde yıl boyunca sürekli Termik Alçak Basınç alanı Ekvatordur. Bu nedenle ekvatorda yıl boyunca her mevsim yağışlıdır. Sürekli termik yüksek basınç alanları ise kutuplardır. Bu nedenle bu alanlarda hava soğuk ve yağışsızdır. Ekvator ve kutuplardaki sürekli termik basınçların haricinde kara ve denizler üzerinde de günlük yada mevsimlik sıcaklık değişimleri sonucunda geçici termik basınçlar oluşur.

B) DİNAMİK BASINÇLAR: 

Ekvator ile kutuplar arasındaki basınç farkından doğan hava akımları dünyanın günlük hareketi sonucunda sapmaya uğrayarak 30 ve 60 derece enlemleri civarında kalıcı yeni basınç merkezleri oluşturur.
Ekvatorda yükselen hava akımları üstten kutuplara doğru yöneldiğinde günlük hareketin saptırma kuvvetiyle (coriolis) saparak yolları uzar. Bunun sonucun da 30 derece enlemleri civarında alçalarak Dinamik Yüksek Basınç alanlarını oluşturur. Yağışın yıl boyunca pek görülmediği bu alanlarda sıcak çöller oluşmuştur ( Büyük sahra, Arabistan, İran, Arizona, Avustralya, Kalahari, ) 30 enlemlerinde ki DYB alanından kaynaklanan hava akımları kutuplardaki TYB alanlarından kaynaklanan hava akımlarıyla günlük hareketinde etkisiyle sapmaya uğrayarak ancak 60 enlemlerinde karşılaşırlar. Bunun sonucunda sıcak hava akımları soğuk hava akımlarının üzerinde yükselerek Dinamik Yüksek Basınç alanlarını oluşturur.
basincd

YILLIK İZOBAR HARİTASININ AÇIKLAMASI

* Ekvatorun iki kıyısında yaklaşık dönencelere kadar olan bölgede bir alçak basınç alanı oluşmuştur. Bu alanda basınç 1013 milibarın altındadır. Bu basınç merkezi ekvator çevresi yıl boyunca sıcak olduğu için meydana gelmiştir yani termik kökenlidir.
* Ekvatoral bölgedeki alçak basınç kuşağının iki kıyısında yaklaşık 30 enlemleri civarında birer yüksek basınç kuşağı uzanır. Buralar subtropikal yüksek basınç alanlarıdır.
* Adı geçen yüksek basınç kuşaklarının iki yanında yaklaşık 50 – 70 enlemleri civarında bir alçak basınç kuşağı yer alır. Bu kuşak denizler üzerinde daha geniş yer tutar.
* Kutup bölgelerinde ise termik kökenli yüksek basınç alanları mevcuttur. Kutuplarda zeminin buzlarla kaplı olması havanın alt tabakalarının sürekli soğuk olmasına sebep olur. Su durum kutuplar da havanın soğuyarak yoğunlaşıp alçalmasına ve dolayısıyla basıncın yükselmesine yol açar.

OCAK İZOBAR HARİTASININ AÇIKLAMASI

dunya-ocak-izobar-haritasi
* Ekvatoral bölgede yer alan termik alçak basınç kuşağı biraz güneye kaymıştır.
* Kuzey yarım küredeki karalar üzerine yüksek basınç güney yarım küredeki karalar üzerine alçak basınç alanları yerleşmiştir.
* Ocak ayında kuzey yarım kürede kış mevsimi yaşandığı için Asor ve Hawai adaları civarındaki yüksek basınç alanlarının basınç değerleri havanın soğumasına bağlı olarak daha da yükselmiş ve etki alanını arttırarak karaları içine almıştır.
* Kuzey yarım kürede karalar üzerinde şiddetli soğumaya bağlı olarak oluşan ve çok geniş alanları kaplayan termik kökenli yüksek basınç alanları oluşmuştur. Bu yüksek basınç alanları Asya ve Avrupa’nın kuzeyini içine alırken Kuzey Amerika’da da ABD ve Kanada’yı içine almıştır.
* Asor ve Hawai antisiklonu ile birleşerek genişleyen bu yüksek basınç kuşağı Kuzey Amerika ve Asya üzerinde birer merkez oluşturmuştur.
* Bunlardan Kuzey Amerika’nın iç kesimlerindekinin basınç değerleri 1020 mb civarında Asya’nın kuzeyinde Sibirya üzerindekinin basınç değeri ise 1032 mb civarın dadır. Asya’dakinin basınç değerinin daha yüksek olması, buranın daha büyük kara parçası olmasındandır.
* Ocak ayında güney yarım kürede yaz mevsimi yaşandığı için karalar üzerinde fazla ısınmadan dolayı alçak basınç alanları oluşmuştur. Dinamik sebeplerden dolayı oluşan yüksek basınç alanları denizler üzerindedir.
* Güney yarım kürede 60 enlemleri civarındaki kutup altı bölgeleri alçak basınç alanı konumundadır ve basınç 996 mb civarındadır.

TEMMUZ AYI İZOBAR HARİTASININ AÇIKLANMASI

dunya-temmuz-izobar-haritasi
* Bu mevsimde kuzey yarım küredeki ısınma ve Güney yarım küredeki soğuma nedeniyle ekvatoral bölgedeki alçak basınç kuşağı güneyde daralırken kuzeyde kutup altı alçak basınç alanları ile birleşecek şekilde genişlemiştir. Öyle ki kuzey yarım kürede sadece Hawaii, Asor ve kutup bölgeleri antisiklonları kalmış diğer taraflar alçak basınç alanı haline gelmiştir.
* Kuzey Amerika ve Asya’da iki alçak basınç merkezi oluşmuştur. Bu merkezlerin oluşum nedeni termiktir.
* Aleut ve İzlanda adası civarındaki dinamik alçak basınç alanları daralmıştır.
* Güney yarım kürede bu ay kış mevsimini yaşadığı için karalar soğumuştur. Okyanus üzerinde ki dinamik yüksek basınç alanları ile karalar üzerindeki termik yüksek basınç alanları birleşerek yüksek basınç kuşağını oluşturmuştur.
TÜRKİYE ÇEVRESİNDE ETKİLİ OLAN BASINÇ MERKEZLERİNİN ÖZELLİKLERİ:

YÜKSEK BASINÇLAR:
1)Sibirya Termik Y.B:60° enlemlerinde oluşmuştur. Türkiye’de kışın etkilidir. Etkili olduğu dönemlerde kışlar çok soğuk ve kar yağışlı geçer. Türkiye’ye Kuzeydoğudan sokulur.
2)  Asor Dinamik Y.B:30° enlemlerinden kaynağını alır. Türkiye’de bütün yıl etkilidir. En fazla yazın etkilidir. Etkili olduğu yaz mevsiminin kurak olmasının başlıca sebebidir (Alçalıcı hava hareketinden dolayı). Bu basıncın etkisiyle Ege Kıyıları boyunca kuzeyden esen Etezyen rüzgarı oluşur. Yurdumuza kuzeybatıdan sokulur.

ALÇAK BASINÇLAR
1)İzlanda Dinamik A.B:60° enleminde kaynağını alır. Türkiye’de kışın etkilidir. Etkili olduğu dönemde kışlar ılık ve yağışlı geçer. Kuzeybatıdan sokulur.
2)Basra Termik A.B:(30° Kuzey) Türkiye’de yazın ekilidir. Yurdumuza Güneydoğu Anadolu Bölgesinden itibaren sokulur ve sıcaklığı artırır. 
Termik Basınçlar (0-90)
Isınma ve soğumayla (dünyanın şekl.) 
-Termik AB sıcak çekirdekli siklon
-Termik YB soğuk çekirdekli antisiklon Kutup

Alçak - Yüksek Basınç Karşılaştırması

ALÇAK BASINÇ
YÜKSEK BASINÇ
Ekvator, 60º enlemleri
Kutuplar, 30º enlemleri
Yazın karalar, kışın denizler
Yazın denizler, kışın karalar
Yükselici hava hareketi
Alçalıcı hava hareketi
Hava kapalı, bulutlu, yağışlı
Hava açık, bulutsuz, yağışsız
Hava hareketi çevreden merkeze doğru
Hava hareketi merkezden çevreye doğru

Kaynak: http://cografya.sitesi.web.tr/alcak-yuksek-basinc-karsilastirmasi.html
http://cografyalise.blogcu.com/basinc-ve-ozellikleri/3814043
https://kadirhoca.com/9/konu-anlatimlari-9/basinc-cesitleri-ozellikleri-nelerdir/
Dinamik Basınçlar (30-60)
Dünyanın günlük hareketiyle
- Dinamik YB sıcak çekirdekli antisiklon
- Dinamik AB soğuk çekirdekli

Coğrafya Terimleri